کتاب های روانشناسی زرد و راه‌های تشخیص آن‌ها
روانشناسی زرد به هر نوع محتوای عامه‌پسند و غیرعلمی در حوزه روانشناسی گفته می‌شود یعنی مطالبی که توسط افراد غیرمتخصص بیان می‌شوند و وعده‌های جذاب ولی بی‌پایه می‌دهند. این‌گونه کتاب‌ها و سخنرانی‌ها مفاهیم روانشناسی را ساده و اغراق‌آمیز مطرح می‌کنند (مانند قانون جذب یا فقط مثبت فکر کن) بدون آن‌که پشتوانه علمی مشخصی داشته باشند.
کتاب های روانشناسی زرد بیشتر روی جلب احساسات، امیدها و نیازهای عاطفی مخاطبان تمرکز دارند و راه‌حل‌های سریع و لذت‌بخشی را برای حل مشکلات شخصی نوید می‌دهند؛ هرچند که اغلب این راه‌حل‌ها عملی یا اثربخش نخواهند بود. در ادامه بیشتر به این مقوله می‌پردازیم و بیان می‌کنیم معروف‌ترین کتاب های روانشناسی زرد چیست
روانشناسی زرد چیست؟
روانشناسی زرد شاخه‌ای از روانشناسی عامه‌پسند محسوب می‌گردد که در آن مطالب و توصیه‌های روانشناسانه بدون پشتوانه علمی و گاها به‌صورت نادرست به مخاطب ارائه می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر مطالبی که به‌عنوان آموزه علمی روانشناسی بیان می‌شوند و فاقد بررسی‌ها و مدرک‌های پژوهشی هستند، در این دسته قرار می‌گیرند. در این سبک از کتاب‌ها و دوره‌ها به خوانندگان گفته می‌شود که یک قدرت نامحدود ذهنی دارند و با تغییر افکار می‌توانند هر آرزویی را محقق کنند.
همانطور که در سایت socialsciencespace آمده:
نویسندگان روانشناسی زرد به‌ویژه می‌توانند ما خوانندگان را با ادعاهای بیش‌ازحد ساده، پاسخ‌های آماده برای مشکلات پیچیده، اصطلاحات پرزرق‌وبرق و مثبت‌اندیشی بی‌امان دلزده کنند.
روانشناسی زرد ترکیبی از آموزه‌های روانشناسی، فلسفه‌ها و باورهای شخصی است که توسط کارشناسان یا افراد غیرمرتبط ارائه می‌گردد. برای مثال بسیاری از این مطالب با آموزه‌هایی مانند قانون جذب یا نوشته‌های انگیزشی غربی تلفیق شدند تا جذابیت بیشتری پیدا کنند. در عمل این‌گونه محتواها بیشتر جنبه سرگرمی و انگیزشی داشته و راهنمای علمی نخواهند بود. بنابراین در مواجهه با آن‌ها باید با تردید و نگاه انتقادی برخورد کرد.
10 نشانه کتاب روانشناسی زرد
به منظور شناخت کتاب های روانشناسی زرد می‌توان به نشانه‌های مشترک میان آن‌ها توجه نمود. ازجمله 10 ویژگی رایج این کتاب‌ها عبارتند از:
- عنوان یا تیتر فریبنده
کتاب های زرد دارای عنوان‌های اغواکننده‌ای هستند که وعده‌های بزرگ و سریع می‌دهند. (برای مثال موفقیت فوری، راز ثروتمند شدن.) چنین عناوینی از همان ابتدا فضای تبلیغاتی ایجاد می‌کنند. - نویسنده غیرمتخصص
نویسنده یا سخنران کتاب های روانشناسی زرد، روانشناس یا پژوهشگر حوزه روانشناسی نیستند بلکه اشخاصی محسوب می‌گردند که علاقه‌مندی یا تجربه زندگی خود را به‌عنوان اکسیر موفقیت معرفی می‌کنند. - اطناب و طولانی نویسی
مطالب کتاب های روانشناسی زرد معروف پر از تکرار، داستان‌های طولانی شخصی و حرف‌های بدیهی هستند که در عمل اطلاعات علمی جدیدی ارائه نمی‌دهند. این درازنویسی باعث می‌شود خواننده احساس کند کتاب مفصلی را خوانده اما در عمل نکات چندانی از دانش روانشناسی نیاموخته است. - محتوای تکراری
مضامین و راهکارهای کتاب های روانشناسی زرد قبلا بارها در منابع دیگر شنیده شده‌اند. برای مثال مکررا روی توانایی ذهن، قدرت اراده و دید مثبت تاکید می‌کنند درحالیکه نکته جدید علمی در آن‌ها یافت نمی‌شود. - آمار و ارقام بدون منبع
در این کتاب‌ها آمار و اعداد حیرت‌انگیزی بیان می‌شوند که هیچ سند یا منبع معتبری ندارند. آمارها در متن به‌صورت گزاره‌های کلی مطرح می‌شوند و خواننده راهی برای ارجاع به مطالعه اصلی آن‌ها نخواهد داشت. - وعده راه‌حل‌های ساده و سریع
یکی از بارزترین نشانه‌های کتاب های روانشناسی زرد ارائه نسخه‌های فوری برای مسائل پیچیده است. این کتاب‌ها به خواننده نوید می‌دهند با دنبال کردن چند اصل ساده به موفقیت یا شادی لحظه‌ای برسند. به گفته یکی از سایت‌ها این نوع کتاب‌ها راه‌حل‌های ساده و سریع را برای حل مشکلات دشوار ارائه می‌کنند. - تمرکز افراطی روی مثبت اندیشی
در کتاب های روانشناسی زرد معروف یک نگاه اقدامی اغراق‌آمیز به همیشه مثبت بودن وجود دارد. یکی از راه‌های تشخیص این‌گونه کتاب‌ها این است که می‌گویند همیشه مثبت باشید و آن را به‌عنوان اصل مطرح می‌کنند و هر احساس منفی را سرکوب می‌نمایند. - بزرگ‌نمایی قدرت ذهن
این آثار اغلب قدرت ذهن و مثبت‌اندیشی را بیش‌ازحد واقعی جلوه می‌دهند. برای مثال قول‌هایی مبنی‌بر اینکه فقط با تغییر افکارتان می‌توانید هر آرزویی را برآورده کنید، از مشخصه‌های این نوع کتاب‌ها است. - ارجاع به تجربیات شخصی
در مطالب زرد به‌جای شواهد تحقیقی و داده‌های علمی، عمدتا به داستان‌ها، حکایتهای انگیزشی و تجربه‌های شخصی متوسل می‌شوند. این ویژگی سبب می‌شود استدلال‌ها از بار علمی خالی شده و جنبه تبلیغاتی پیدا کنند. - وعده‌های کلیشه‌ای و مبالغه‌آمیز
کتاب های روانشناسی زرد وعده‌های مبهمی درباره خوشبختی، موفقیت صریح و روابط می‌دهند. این وعده‌ها اگرچه جذاب هستند اما دارای پشتوانه علمی مشخصی نخواهند بود و اغلب در عمل محقق نخواهند شد. نکته این است که ارزیابی این وعده‌ها معمولا ممکن نیست و بیش‌ازحد کلیشه‌ای باقی می‌مانند.
معروف ترین کتاب های روانشناسی
در این بخش لیست کتاب های روانشناسی زرد را مرور می‌کنیم تا با این کتاب‌ها بیشتر آشنا شوید.
1) راز – راندا برن
هر آنچه در دعاهایتان درخواست کنید و آن را باور نمایید، همان را دریافت خواهید کرد.
کتاب راز اثر راندا برن ازجمله کتاب‌های روانشناسی زرد معروف بوده که در زمینه قانون جذب و انگیزش نگارش شده است. در این کتاب نویسنده مدعی است برای رسیدن به موفقیت و خوشبختی باید روی افکار خود تمرکز کنید و از تکنیک‌های ذهنی برای جذب خواسته خود استفاده نمایید.
به‌عبارت‌دیگر راز این است که با کنترل فکر و داشتن نگرش مثبت می‌توان به هر آرزویی رسید. مخاطبان این کتاب افرادی هستند که به‌دنبال انگیزه و انرژی مثبت می‌گردند و مایل هستند فرضیه‌های ساده‌ای برای رسیدن به اهداف بیاموزند. البته منتقدان می‌گویند مطالب این کتاب فاقد مبانی علمی است و نمی‌توان صرفا با اندیشه مثبت به همه چیز دست پیدا کرد.
- نویسنده: راندا برن
- سال انتشار (نسخه اصلی): ۲۰۰۶
- مترجمین و ناشرین (فارسی): نفیسه معتکف (انتشارات لیوسا)، مسیحا برزگر (کتاب گویا نوین)، نازنین ابراهیمی (انتشارات نواندیش)، رضا اردلان (شنیدار نگار نوین)
- ژانر/موضوع: قانون جذب، خودیاری و موفقیت
- ویژگی‌های برجسته: مطرح کردن قانون جذب به‌عنوان اصل کلیدی موفقیت؛ شیوه روایت ساده و پر از جملات انگیزشی؛ شهرت جهانی بالا (همراه با فیلم و مجموعه‌ی ویدئویی).
2) چهار اثر – فلورانس اسکاول شین
خداوند در بسیاری از موارد می‌گوید قبل از اینکه چیزی بگویی پاسخت را می‌دهم؛ به‌شرط آن‌که مرا قلبا باور داشته باشی.
چهار اثر مجموعه‌ای از چهار کتاب کوتاه فلورانس اسکاول شین نویسنده و نقاش آمریکایی است که در 1989 منتشر شد. این اثر شامل عناوین بازی زندگی و راه این بازی، کلام تو عصای معجزه‌گر توست، دریچه توفیق و نفوذ کلام است.
محتوای این آثار روی قدرت کلام، اندیشه و ایمان تاکید زیادی دارند. به‌گونه‌ای که نویسنده معتقد است محدودیت‌ها را خود انسان با تفکر می‌آفریند و با تغییر طرز فکر می‌توان به همه محدودیت‌ها فائق آمد. از آن‌جایی که محتوای چهار اثر فلورانس اسکاول شین بر پایه پژوهش علمی و آکادمیک نگارش نشده و بیشتر الهام‌بخش و عامه‌پسند محسوب می‌شود، جزء کتاب‌های روانشناسی زرد دسته‌بندی می‌شود.
کتاب چهار اثر در ایران محبوبیت زیادی دارد و بارها تجدید چاپ شده است. مخاطبان این کتاب کسانی هستند که به‌دنبال آموزه‌های علم الهام‌بخش و معنوی هستند و می‌خواهند با استفاده از قدرت ذهن زندگی خود را تغییر دهند.
- نویسنده: فلورانس اسکاول شین
- سال انتشار (نسخه اصلی): ۱۹۸۹
- مترجمین و ناشران (فارسی): گیتی خوشدل (انتشارات ماه آوا)، سمانه فلاح (انتشارات طاهریان)، یاسین قاسمی (انتشارات جزیره کتاب)، اسماعیل قاسم‌پور (انتشارات ارمغان گیلار)، نشمیل مشتاق (انتشارات نقش‌ونگار)
- ژانر/موضوع: خودیاری، قانون جذب و روانشناسی مثبت
- ویژگی‌های برجسته: ترکیب چهار اثر مجزا با موضوع هشیاری ذهنی و قدرت کلام؛ ارائه تمرین‌های تاکیدی (Positive Affirmations) برای ایجاد تغییرات مثبت؛ زبان ساده و دوستانه.
3) بیندیشید و ثروتمند شوید – ناپلئون هیل
بگذارید یکی از اولین تصمیمات شما این باشد که دهانی بسته و چشم و گوشی باز داشته باشید.
در فهرست کتاب‌های روانشناسی زرد، اثر بیندیشید و ثروتمند شوید به‌چشم می‌خورد. این کتاب توسط ناپلئون هیل نوشته شده که یک اثر کلاسیک در زمینه موفقیت و ثروت محسوب می‌شود.هیل در این اثر براساس مطالعه زندگی صدها فرد ثروتمند و موفق اصولی را ارائه می‌دهد که افراد می‌توانند با استفاده از آن‌ها به اهداف بزرگ مالی خود دست پیدا کنند.
این اثر در دسته روانشناسی زرد قرار می‌گیرد، زیرا محتوای آن مبتنی‌بر شواهد علمی و پژوهش‌های آکادمیک روانشناسی نیست و بیشتر براساس روایت‌های شخصی، توصیه‌های انگیزشی و باور به قانون جذب و تفکر مثبت شکل گرفته است. تمرکز اصلی کتاب روی برنامه‌ریزی ذهنی، تعیین هدف مشخص، پشتکار و استفاده از قدرت ذهن است.
این کتاب برای افرادی مناسب بوده که به‌دنبال کسب موفقیت‌های تجاری و علمی هستند و باور دارند با پیروی از تجارب موفق پیشین می‌توان به موفقیت دست یافت پیدا کرد. اگرچه محتوای کتاب چند دهه‌ای است اما هنوز هم یک منبع انگیزشی پرفروش محسوب می‌شود.
- نویسنده: ناپلئون هیل
- سال انتشار (نسخه اصلی): ۱۹۳۷
- مترجمین و ناشرین (فارسی): مهین خالصی (انتشارات نسل نواندیش)، الهام امیری زاده (انتشارات آندیاگستر)، دادبه رادمهر (انتشارات سبک‌تو)، فهیمه شریفی (انتشارات سنجاق)، ابولفضل دوغانی (انتشارات شمشاد)
- ژانر/موضوع: موفقیت فردی، کسب ثروت، خودیاری
- ویژگی‌های برجسته: ارائه راهکارهای ذهنی برای رسیدن به ثروت (برخاسته از مطالعات تاریخچه زندگی ثروتمندان)؛ زبان انگیزشی؛ از پرفروش‌های حوزه کسب و کار.
4) قدرت مثبت اندیشی – نورمن سنت پیل
بزرگترین راز رهایی از عقده حقارت یا خودناباوری این است که ذهن خود را از ایمان پر کنید.
کتاب قدرت مثبت اندیشی اثر نورمن وینسنت معروف به پدر مثبت اندیشی از پرفروش‌ترین کتاب‌های روانشناسی زرد و آثار روانشناسی خودیاری است. این کتاب اولین بار سال 1952 منتشر شد. نویسنده در این اثر بیان می‌کند افراد با تقویت ایمان و تفکر مثبت نسبت به خدا و خود می‌توانند به مشکلات فائق بیایند و زندگی سرشار از موفقیت و آرامش داشته باشند.
کتاب قدرت مثبت اندیشی اثر نورمن وینسنت پیل نیز در زمره روانشناسی زرد قرار می‌گیرد، زیرا برپایه آموزه‌های الهام‌بخش، مذهبی و انگیزشی نوشته شده و فاقد پشتوانه علمی و روش‌شناسی پژوهشی معتبر در حوزه روانشناسی دانشگاهی است. نویسنده به مخاطب می‌آموزد که با خودباوری و پرهیز از منفی‌گرایی به سلامت جسمی و روحی برسد. این اثر برای افرادی جذاب است که تمایل دارند با نگرش معنوی و ایمان به توانایی‌های درونی مشکلات خود را حل کنند.
- نویسنده: نورمن وینسنت پیل
- سال انتشار (نسخه اصلی): ۱۹۵۲
- مترجمین و ناشران (فارسی): اسماعیل حسینی (انتشارات ثالث)
- ژانر/موضوع: روانشناسی مثبت، ایمان و موفقیت شخصی
- ویژگی‌های برجسته: تاکید روی قدرت ایمان دینی و اندیشه مثبت برای بهبود زندگی؛ ارائه مثال‌ها و تمرین‌های دعا و تفکر مثبت؛ شهرت گسترده در دهه‌های گذشته و ترجمه به زبان‌های متعدد.
5) مردان مریخی زنان ونوسی – جان گری
برای ارج نهادن به یک مریخی باید پذیرفت که او می‌تواند به تنهایی مشکل خویش را حل کند، مگر این که خود تقاضای کمک بکند.
مردان مریخی زنان ونوسی اثر جان گری یک کتاب پرفروش است که درباره تفاوت‌های روان‌شناختی بین زنان و مردان صحبت می‌کند. این کتاب روانشناسی زرد نخستین بار در سال 1992 منتشر شد و به‌سرعت شهرت جهانی پیدا کرد.
نویسنده در این اثر با استفاده از استعاره مریخی بودن مردان و ونوسی بودن زنان، به بیان تفاوت‌های رفتاری، احساسی و ارتباطی میان دو جنس می‌پردازد. جان گری معتقد است بسیاری از سوءتفاهم‌ها و تنش‌های عاطفی در روابط به دلیل ناآگاهی از این تفاوت‌ها شکل می‌گیرد و اگر مردان و زنان زبان عاطفی و روانی یکدیگر را درک کنند، می‌توانند روابطی موفق‌تر و پایدارتر داشته باشند.
اگرچه این اثر با استقبال گسترده مواجه شد اما از منظر علمی در رده روانشناسی زرد قرار می‌گیرد، زیرا بیشتر بر پایه تجربه‌های شخصی، مشاهدات فردی و توصیه‌های انگیزشی نوشته شده و فاقد پشتوانه پژوهش‌های آکادمیک معتبر در روانشناسی است. مطالعه کتاب مردان مریخی، زنان ونوسی برای افرادی جذاب است که می‌خواهند با زبان ساده و مثال‌های روزمره از تفاوت‌های زن و مرد آگاه بشوند و روابط عاطفی خود را بهبود ببخشند.
- نویسنده: جان گری
- سال انتشار (نسخه اصلی): 1992
- مترجمین و ناشرین (فارسی): مینا امیری (انتشارات نقش‌ونگار)، زهره افتخاری (انتشارات طلایه)، مهدی قراچه داغی (کتاب گویا نوین)، حورا دائمی (انتشارات ابرا)
- ژانر/موضوع: روانشناسی مثبت، ایمان و موفقیت شخصی
- ویژگی‌های برجسته: تاکید روی قدرت ایمان دینی و اندیشه مثبت برای بهبود زندگی؛ ارائه مثال‌ها و تمرین‌های دعا و تفکر مثبت؛ شهرت گسترده در دهه‌های گذشته و ترجمه به زبان‌های متعدد
6) باشگاه ۵ صبحی‌ها – رابین شارما
قربانی‌ها عاشق سرگرمی هستند و برنده‌ها شیفته آموزش.
کتاب باشگاه ۵ صبحی‌ها نوشته رابین شارما نویسنده کتاب معروف راهبی که فراری‌اش را فروخت است که در سال 2018 منتشر شد. این کتاب داستان خیالی یک کارآفرین، سرمایه‌دار و هنرمند است که هرکدام در زندگی خود مشکلاتی دارند و تلاش می‌کنند راه‌حلی برای حل مشکلات خود پیدا کنند. اثر سرشار از آموزه‌ها و تمرین‌هایی درباره مدیریت زمان، انضباط فردی و بهره‌وری است و از آن به‌عنوان یکی از ابزارهای موفقیت شخصی یاد می‌گردد.
کتاب باشگاه پنج صبحی‌ها را بسیاری منتقدان در دسته روانشناسی زرد قرار می‌دهند؛ زیرا با ساده‌سازی افراطی، موفقیت و تحول زندگی را صرفاً به زود بیدار شدن نسبت می‌دهد، نسخه‌ای واحد برای همه تجویز می‌کند و پشتوانه علمی معتبری برای ادعاهایش ارائه نمی‌دهد. لحن اغراق‌آمیز و وعده‌های قطعی آن نیز از ویژگی‌های بارز آثار زرد است.
- نویسنده: رابین شارما
- سال انتشار (نسخه اصلی): 2018
- مترجمین و ناشرین (فارسی): رضا اسکندری آذر (انتشارات نون)، مهدی قراچه داغی (انتشارات ماه آوا)، مینا تاجری نیکنام (انتشارات فرشته)، فرشته مهری (انتشارات الینا)
- ژانر/موضوع: موفقیت شخصی، مدیریت زمان، روانشناسی انگیزشی
- ویژگی‌های برجسته: معرفی قانون ۲۰/۲۰/۲۰ برای صبح‌ها؛ روایت در قالب یک داستان الهام‌بخش؛ تمرکز روی بیداری زودهنگام و شکل‌دهی عادت‌های قدرتمند؛ شهرت گسترده در سراسر جهان؛ ترجمه به زبان‌های متعدد.
6) معجزه شکرگزاری – راندا برن
کسانی که به معجزه اعتقاد ندارند هرگز آن را نخواهند یافت.
کتاب معجزه شکرگزاری نوشته‌ی راندا برن (نویسنده کتاب معروف راز) در سال 2012 منتشر شد. این کتاب مجموعه‌ای از تمرین‌ها و آموزه‌های روزانه درباره سپاس‌گزاری و قدردانی است که به‌عنوان یکی از ابزارهای قانون جذب معرفی می‌شود.
نویسنده باور دارد که با تغییر نگرش به زندگی و تمرکز روی شکرگزاری، می‌توان انرژی مثبت بیشتری جذب کرد و کیفیت زندگی را ارتقا داد. اثر بیشتر بر پایه تفکر مثبت و معنویت مدرن بنا شده و همانند راز، مورد استقبال گسترده قرار گرفته است. با این حال، از منظر علمی، در رده کتاب های روانشناسی زرد و خودیاری غیرآکادمیک قرار می‌گیرد.
- نویسنده: راندا برن
- سال انتشار (نسخه اصلی): 2012
- مترجمین و ناشرین (فارسی): میلاد فتوحی (نوین کتاب گویا)، الهام امیری زاده (انتشارات آندیاگستر)، سیما فرجی (انتشارات نسل نواندیش)، غزال پارسا (انتشارات تحول)، حمیدرضا دلفانیان (انتشارات شبگون)
- ژانر/موضوع: قانون جذب، روانشناسی مثبت، موفقیت شخصی
- ویژگی‌های برجسته: تمرکز بر تمرین‌های روزانه‌ی شکرگزاری؛ ادامه‌دهنده مسیر کتاب راز؛ شهرت گسترده در سراسر جهان؛ ترجمه به زبان‌های متعدد.
کتاب‌های مرزی یا بحثبرانگیز
در ادامه به معرفی کتاب های روانشناسی زرد بحثبرانگیز یا مرزی می‌پردازیم که برخی از منتقدان آن‌ها را کاربردی می‌دانند و برخی دیگر مصداق کامل روانشناسی زرد می‌دانند.
1) اثر مرکب – دارن هاردی
آدمی باش که می‌تواند بگوید نه! این خوب نیست که بتوانی همیشه با جمعیت همرنگ شوی. فردی غیرمعمول باش، فردی خارق‌العاده.
کتاب اثر مرکب نوشته دارن هاردی یک راهنمای خودیاری است که برای اولین بار در سال 2010 منتشر شد. موضوع اصلی این کتاب نشان می‌دهد که تاثیر نتایج بزرگ حاصل مجموعه تاثیرات کوچک اما مداوم است.
دارن هاردی در این اثر توضیح می‌دهد چگونه عادت‌های کوچک و انتخاب‌های روزانه در درازمدت دستاوردهای عظیمی به همراه خواهند داشت. او تجربیات و داستان‌های شخصی خود را به‌عنوان مثال‌های آموزشی آماده کرده و اصول ساده‌ای را برای مدیریت عادت‌ها ارائه می‌دهد. برخلاف کتاب‌های صرفا انگیزشی اثر مرکب به برنامه ریزی روزانه و تداوم تاکید زیادی دارد؛ اگرچه برخی این کتاب را جزء آثار روانشناسی مرزی می‌دانند زیرا بیشتر روی اهمیت پشتکار و نظم فردی تاکید می‌کند اما طرفداران آن رویکرد عملی و کاربردی آن را تحسین می‌کنند. این کتاب به‌صورت چاپی، الکترونیکی و نیز پادکست در دسترس است.
- نویسنده: دارن هاردی
- سال انتشار (نسخه اصلی): 2010
- مترجمین و ناشرین (فارسی): اکبر عباسی (انتشارات نسل نواندیش نوین)، پوریا امامی (انتشارات میلکان)، فرخ بافنده (نشر صوتی نیک)، زهرا ناظری (نشر مسیر سبز رشد)، آذین نوذری (انتشارات عطر کاج)
- ژانر/موضوع: رشد فردی، موفقیت، عادت‌های کوچک و مستمر
- ویژگی‌های برجسته: تاکید بر قدرت عادت‌های روزمره و تصمیم‌های کوچک؛ ترکیب تجربه‌های شخصی نویسنده با داستان‌های واقعی؛ ارائه تمرین‌های عملی برای پیشرفت فردی
2) هنر ظریف بی خیالی – مارک منسون
رنج کشیدن از نظر بیولوژیکی بسیار مفید است و باعث می‌شود که در وجود ما میل به تغییر ایجاد شود.
کتاب هنر ظریف بی خیالی اثر مارک منسون یک اثر مدرن و تند است که در سال 2016 منتشر شد. در قسمتی از اثر بیان شده محور اصلی این کتاب روی این باور است که زندگی هر فرد محدودیت‌هایی دارد و تمرکز روی اولویت‌های واقعی موجب رضایت و معنی زندگی می‌گردد.
منسون با لحن صریح و گاها توام با شوخ طبعی یا الفاظ قوی به مخاطب می‌گوید که به‌جای اینکه همیشه بکوشد مثبت اندیش باشد، باید با چالش‌ها و شکست‌های خود صادقانه مواجه گردد. این کتاب به‌دلیل دارا بودن سبک زبانی خاص و موضوعش معروف شده است. گروهی معتقدند اثر موضوعات عمیق را مطرح می‌کند و گروهی دیگر آن را روانشناسی زرد می‌دانند.
ازاین‌رو این کتاب جزء کتاب‌های روانشناسی مرزی دسته‌بندی می‌شود. مخاطبان هنر ظریف بی خیالی افرادی هستند که از رویکردهای کلیشه‌ای مثبت‌نگر خسته هستند و به‌دنبال روایتی واقع‌گرانه و طنزآمیز از زندگی می‌گردند. علاقه‌مندان می‌توانند این اثر را به‌صورت چاپی، الکترونیکی و پادکست تهیه کنند.
- نویسنده: مارک منسون
- سال انتشار (نسخه اصلی): 2016
- مترجمین و ناشرین (فارسی): رضا اردلان (شنیدار نگار نوین)، فاطمه فراهانی (انتشارات سبک‌تو)، منیژه شیخ جوادی (انتشارات واوخوان)، محمدرضا شیروانی (انتشارات نبض دانش)
- موضوع: فلسفه زندگی، روانشناسی کاربردی، خودیاری
- ویژگی‌های برجسته: زبان طنزآمیز و صریح همراه با استفاده از مثال‌های واقعی؛ نقد فرهنگ مثبت‌اندیشی افراطی؛ تمرکز بر پذیرش محدودیت‌ها و مسئولیت‌پذیری شخصی
3) نیروی حال – اکهارت تله
اگر شما خودتان را در بهشت هم بیابید، مدتی طول نخواهد کشید که ذهنتان خواهد گفت: بله، اما…
کتاب نیروی حال اثر اکهارت تله یک کتاب محبوب در زمینه معنویت و روانشناسی عرفانی است. این کتاب که نخستین بار در سال 1997 منتشر شد، تاکید دارد تنها در لحظه حال می‌توان به آرامش و آگاهی رسید و با رها کردن افراد منفی و پذیرش کامل موقعیت می‌توان زندگی را بهبود داد.
کتاب نیروی حال را در دسته روانشناسی مرزی قرار می‌دهند چون بیشتر روی آموزه‌های معنوی و تجربه‌های شخصی استوار است تا پژوهش‌های علمی و شواهد دانشگاهی. تول در این اثر خواننده را با مفهوم مراغبه و ذهن آگاهی آشنا می‌کند و از تکنیک‌های ساده آرام‌سازی ذهن صحبت می‌نماید.
اگرچه نیروی حال گاها در دسته کتاب های انگیزشی یا خودیاری قرار می‌گیرد اما سبک فلسفی و معنوی آن باعث شده بیشتر بخاطر دارا بودن یک متن عرفانی و روانشناسی شهرت پیدا کند. مخاطبان این اثر کسانی هستند که به‌دنبال آرامش درونی و کشف عمیق روان خود می‌گردند. علاقه‌مندان می‌توانند این کتاب را به‌صورت چاپی، الکترونیکی و پادکست تهیه کنند.
- نویسنده: اکهارت تله
- سال انتشار (نسخه اصلی): 1997
- مترجمین و ناشرین (فارسی): هنگامه آذرمی (انتشارات کلک آزادگان)، مسیحا برزگر (انتشارات ذهن‌آویز)
- موضوع: معنویت، خودآگاهی، زندگی در لحظه اکنون
- ویژگی‌های برجسته: ترکیب آموزه‌های عرفانی شرقی با زبان ساده و کاربردی برای مخاطب غربی؛ تاکید بر آگاهی و مدیتیشن به‌عنوان راهی برای رهایی از اضطراب؛ محبوبیت جهانی و تبدیل‌شدن به یکی از آثار مرجع در حوزه معنویت مدرن
چرا این کتاب‌ها محبوب‌اند؟
کتاب های روانشناسی زرد به چندین دلیل بین خوانندگان محبوب شده‌اند. اول اینکه این آثار معمولا وعده ارائه راه‌حل‌های سریع و آسان می‌دهند. همانطور که گفتیم، روانشناسی زرد اغلب پیشنهاد ارائه راه‌های سریع دارد و نوید حل آسان مشکلات دشوار را می‌دهد.
این آثار معمولاً به خواننده وعده می‌دهند که تنها با پیروی از چند اصل کلی یا انجام چند تمرین ساده، می‌توان در مدت کوتاهی به موفقیت، آرامش یا شادی پایدار دست یافت. چنین ادعاهایی اگرچه جذاب و امیدبخش به نظر می‌رسند، اما در عمل فاقد پشتوانه علمی هستند و نمی‌توانند پاسخ‌گوی مشکلات عمیق روانی و فردی باشند.
دلیل دوم ارضا نیاز عاطفی و روانی افراد است. بسیاری در جامعه با استرس و مشکلات روزمره دست‌وپنجه می‌کنند و تمایل دارند در کلمات انگیزشی و دلگرم‌کننده فرو بروند. به‌گفته دکتر مصطفی تبریزی، روانشناس ایرانی افراد کتاب های روانشناسی زرد را می‌پسندند چون نیازهای روان‌شناختی آن‌ها را ارضا می‌کند. متاسفانه افراد به‌جای تلاش درست برای تحقق آرزوهایشان در دام یکسری الفاظ قرار می‌گیرند و در نهایت آسیب می‌بینند. به‌بیان ساده مردم از راه‌حل‌های ساده و امیدبخش استقبال می‌کنند؛ هرچند این راه‌حل‌ها عمق و اعتبار علمی نداشته باشد.
علاوه‌بر این موارد دسترسی آسان و هزینه کم یا رایگان بودن مطالب زرد نیز عامل مهمی در محبوبیت آن‌ها محسوب می‌شود. با وجود نیاز گسترده به خدمات روانشناسی، هزینه مشاوره‌های تخصصی برای بسیاری از مردم بالا محسوب می‌گردد؛ درحالیکه این مطالب با هزینه اندک یا حتی رایگان در اینترنت، کتاب و سمینار عرضه می‌شوند.
همین عوامل سبب شده میلیون‌ها نفر این کتاب‌ها را بخوانند. کتاب‌های زرد با ترسیم تصاویر آرمانی از آینده و تاکید روی پیام‌های انگیزشی نیاز بسیاری از افراد را به امید و راهکارهای سرراست برطرف می‌کنند. این همان چیزی است که جامعه را جذب می‌نماید حتی اگر افسانه‌ای بودن این وعده‌ها بعدا مشخص شوند.
جایگزین‌های علمی و معتبر
با وجود جذابیت کتاب های روانشناسی زرد توصیه می‌شود برای رشد شخصی یا حل مسائل روانی از منابع علمی و معتبر استفاده کنید. چند گزینه جایگزین این کتاب‌ها عبارتند از:
کتاب های روانشناسی و علمی
کتاب‌ها و مقالات روانشناسی معتبر که برمبنای پژوهش‌های علمی نوشته شده‌اند، جایگزین‌های مناسبی برای کتاب های روانشناسی زرد هستند. برای مثال کتاب‌هایی همچون تفکر سریع و کند (دنیل کانمن)، هوش هیجانی (دانیل گلمن) یا جریان (میهای چیکسنتمیه‌ای) مطالب پایه و تجربی را عرضه می‌کنند.
در مجله ترجمان علوم انسانی نیز اشاره شده که گزینه‌های زیادی از کتاب‌های علمی روانشناسی عامه به قلم روانشناسان موثق وجود دارند. این منابع شامل نتایج مطالعات علمی، داده‌ها و مثال‌های کاربردی هستند و می‌توانند به درک عمیق‌تر ذهن و رفتار انسان کمک کنند. همچنین می‌توانید از پادکست های روانشناسی محبوب و کاربردی نیز بهره‌مند شوید.
منابع فلسفی و عمیق خواندن
آثار فلسفی یا معنوی نیز جایزین دیگری محسوب می‌شوند. مطالعه فلسفه باستان می‌تواند نگرش عمیق‌تری به زندگی بدهد. یکی از سایت‌ها به این نکته اشاره کرده که در عصر حاضر، در کنار روانشناسی گزینه‌هایی از سنت‌های حکمت باستان وجود دارد که می‌توان از آن‌ها بهره برد. مطالعه آثار کلاسیک پزشکی یا روانشناسی بالینی مانند کتاب‌های مرجع آکادمی یا متون روان درمانی نیز می‌توانند کمک‌کننده باشند.
مراجعه به روانشناس متخصص
مهم‌ترین جایگزین برای مواجهه با مشکلات جدی، مشاوره با روانشناس یا روانپزشک معتبر است. هیچ کتاب زرد یا غیر زردی جای تجربه یک متخصص را نخواهد گرفت. با مراجعه به یک روانشناس بالینی شما از رویکردهای تحقیق شده مانند درمان شناختی-رفتاری، روان‌درمانی، داروهای علمی و آزمایش‌های معتبر بهره خواهید برد؛ حتی مشاوره آنلاین توسط روانشناسان رسمی نیز می‌تواند راهگشا باشد. به‌یاد داشته باشید بسیاری از کتاب‌های زرد به‌خاطر هزینه کم جایگزین مشاوره شدند اما وقتی امکان داشته باشد، شیوه‌های درمانی علمی و دقیق بهترین گزینه هستند.
کتاب های روانشناسی زرد با ارائه وعده‌های جذاب مانند موفقیت و آرامش دائمی از سوی افراد غیرمتخصص عرضه می‌شوند درحالیکه چنین مطالبی صرفا در کوتاه‌مدت به خواننده انگیزه و امید می‌دهند. روانشناسان بیان می‌کنند که این وعده‌ها اغلب پوچ بوده و حتی در درازمدت افراد را به ناکامی می‌رسانند. به‌همین‌دلیل بهتر است هنگام مطالعه کتاب‌های انگیزشی به منابع و محتوای علمی آن‌ها توجه کنید و همواره چشم‌انداز نقادانه‌ای داشته باشید. به نظر شما چه کتاب‌های معروف دیگری وجود دارند که زرد هستند؟
بدون دیدگاه