مهارت های توسعه فردی، جعبه ابزار پیشرفت در زندگی

ما برای اینکه بتونیم تو زندگی پیشرفت کنیم و به خواسته‌هامون برسیم، چاره‌ای نداریم جز رشد کردن و تقویت مهارت‌ها در زمینه‌های مختلف. به بیان ساده مهارت های توسعه فردی شما رو به بهترین فردی که می‌تونین باشین، تبدیل می‌کنن؛ پس اصلاٌ توسعه فردی بدون پرورش این توانایی‌ها ممکن نیست. حالا اگر می‌خواین بدونین توسعه کدوم مهارت‌ها بیشتر به کارتون میاد و راه‌های موفقیت و موانعتون در این مسیر چیه، این مطلب رو تا آخر بخونین.

مهارت های توسعه فردی

در واقع رشد کردن مهم‌ترین حالت برنده شدن است.

جردن پیترسون

مهارت های توسعه فردی رو میشه مثل یک جعبه ابزار جادویی در نظر گرفت که با استفاده از اون می‌تونین کیفیت زندگی‌تون رو بالا ببرین.به طور کلی مهارت های توسعه فردی به مجموعه‌ای از توانایی‌‌ها و مهارت‌هایی گفته میشه که به شما کمک می‌کنن در زندگی شخصی و حرفه‌ای خودتون پیشرفت کنین. این مهارت‌ها حول محور یادگیری، رشد و بالفعل کردن پتانسیل‌های شما می‌چرخن و خیلی متنوع هستن مثل: تصمیم‌گیری، حل مسئله، برقراری ارتباط، انعطاف پذیری، مدیریت زمان و… . شما با توجه به شرایط،اهداف و نیاز‌هاتون انتخاب می‌کنین که کدوم توانایی‌ها رو در خودتون ارتقا بدین.

ممکنه براتون سؤال پیش بیاد که چرا توسعه مهارت های فردی مهمه و چطوری باعث بهبود کیفیت زندگی شما میشه؟

• این مهارت‌ها کمک می‌کنن با خودآگاهی و کار کردن روی نقاط ضعف و قوت خودتون به آدم بهتر و قوی‌تری تبدیل بشین و در نتیجه احساس رضایت بیشتری رو در زندگی تجربه کنین.
• با توسعه مهارت‌های فردی وافزایش اعتماد به نفس می‌تونین روابط بهتر، سالم‌تر و عمیق‌تری بسازین و رفتار مناسب با افراد مختلف رو یاد می‌گیرین.
• تو مسیر حرفه‌ای و شغلی تصمیمات بهتری می‌گیرین و عملکرد بهتری خواهید داشت؛ در نتیجه به موفقیت و پیشرفت خوبی در این زمینه می‌رسین.
• به لطف این مهارت‌ها نحوه مواجهه با چالش‌ها و مسائل زندگی رو یاد می‌گیرین و تهدید‌ها و مشکلات رو به فرصتی برای رشد و یادگیری تبدیل می‌کنین.

فراموش نکنین که یادگیری و توسعه مهارت های فردی یک فرآیند مداومه و به صرف زمان و انرژی نیاز داره. شما با این کار در واقع دارین روی خودتون و آینده‌تون سرمایه گذاری می‌کنین تا به نسخه بهتری از خودتون تبدیل بشین.

لیست مهارت های توسعه فردی

در ادامه 10 مورد از مهم‌ترین مهارتهای توسعه فردی رو معرفی می‌کنیم و درباره هر کدوم توضیحاتی می‌دیم که کمک میکنه بهتر با این توانایی‌ها آشنا بشین.

1) خودآگاهی

خودآگاهی یکی از کلیدی‌ترین مهارت های توسعه فردی محسوب میشه و به معنی شناخت دقیق خودمون، علایق، افکار و احساست، خصوصیات، نقاط ضعف و قوت، باور‌ها، ارزش‌ها و ترس‌هامونه و کمک می‌کنه بتونیم احساساتمون و دلایل به وجود اومدنشون رو بهتر بشناسیم و ارتباط مؤثر‌تری با خودمون و جهان اطراف برقرار کنیم.

تقویت مهارت خودآگاهی روی جنبه‌های مختلف زندگی تأثیر مثبت میذاره؛ مثل: افزایش سلامت روان، بهبود عملکرد شغلی، ارتقاء روابط و پیشرفت در بقیه مهارت های توسعه فردی . انجام کارهایی مثل مدیتیشن، ژورنال نویسی، پرسیدن سؤالات باز و تحلیلی، مطالعه و آموزش و… میتونه برای خودآگاهی بیشتر کمکتون کنه.

2) مهارت های ارتباطی

انسان موجودی اجتماعیه و ما در طول روز مدام در حال تعامل با دیگران هستیم. از خانواده و دوست و میوه فروش محل گرفته تا محیط کاری و مذاکرات سیاسی و تجاری و… . این مهارت اونقدر مهمه که می‌تونه روی جنبه‌های مختلف زندگی ما تأثیر بذاره؛ پس تو دنیای شلوغ و رقابتی امروز، یادگیری و تقویت این مهارت توسعه فردی لازم و ضروریه.

حالا ببینیم اصلاً به چی میگیم مهارت ارتباطی؟ مهارت های ارتباطی به توانایی برقراری ارتباط مؤثر و همدلانه با دیگران گفته میشه طوری که بتونین افکار، احساسات، نظرات و اطلاعاتتون رو واضح و دقیق با دیگران به اشتراک بذارین و نیت و منظور بقیه رو هم به درستی درک کرده و متوجه بشین. این مهارت‌ها به 4 بخش کلی: مهارت‌های کلامی، غیرکلامی، نوشتاری و شنیداری تقسیم می‌شن.

3) مدیریت زمان

آیا براتون پیش اومده که همیشه وقت کم بیارین و کلی کار انجام نداده داشته باشین؟ چی میشه که بعضی‌ها به همه کار‌هاشون می‌رسن ولی بعضیا نه؟ مهارتی که میتونه شما رو نجات بده مدیریت کردن زمانه. این یعنی با استفاده از یک سری راهکار‌ها، ابزار‌ها و تکنیک‌ها بتونیم از زمانمون به صورت بهینه استفاده کنیم تا وظایفمون رو به نحو احسن انجام بدیم و به اهدافمون برسیم.

این مهارت توسعه فردی شامل مشخص کردن هدف، برنامه‌ریزی (تنظیم برنامه روزانه، هفتگی، ماهانه)، اولویت بندی (تعیین میزان اهمیت و فوری بودن اهداف به کمک ماتریس swot)، تقسیم وظایف (شکستن وظایف به کارهای کوچکتر) و داشتن تمرکز و انضباطه که در نتیجه باعث میشه بتونین استرس و فشار کار‌ها رو کنترل کنین.

4) حل مسئله

برای همه ما در زندگی پیش اومده که با مسائل و مشکلات کوچیک و بزرگ مختلف مواجه بشیم ولی احساس سردرگمی کنیم و ندونیم چطور حلشون کنیم. اینجاست که مهارت حل مسئله به کمکمون میاد. حل مسئله یعنی در زمان مواجهه با مشکلات و چالش‌ها اون‌ها رو به موقع تشخیص بدیم و بتونیم با راه حل‌های مناسب و منطقی ازشون عبور کنیم.

توانایی حل مسئله که یکی از مهم‌ترین مهارتهای توسعه فردی محسوب میشه و شامل 5 مرحله‌ست: 1) شناسایی و تعریف مسئله 2) پیدا کردن راه حل‌های مختلف 3) ارزیابی و انتخاب بهترین راه حل 4) اجرای راه حل انتخابی 5) بازبینی و بررسی نتایج

5) کار تیمی

موقع درست کردن روزنامه دیواری تو مدرسه، انجام پروژه‌های گروهی تو دانشگاه، کار کردن تو یه شرکت، تدارک یه جشن بزرگ با دیگران یا حتی بازی‌های گروهی، مهارت کار تیمی خیلی کمکمون می‌کنه. این مهارت یعنی بتونین به صورت هماهنگ و مؤثر و برای رسیدن به اهداف مشترک با دیگران همکاری کنین. در زمان انجام کار گروهی باید ایده‌ها، روحیات افراد، استعداد‌ها، دغدغه‌ها، نیاز‌ها، نقاط ضعف و قوتشون هم در نظر گرفته بشه تا هرکس وظایفی متناسب با شرایطش بر عهده بگیره

برای موفقیت در کار تیمی نیاز دارین که بقیه مهارت‌ها مثل ارتباط مؤثر، انعطاف پذیری، همدلی، مدیریت زمان و… رو هم تقویت کنین و در نتیجه به افزایش بهره‌وری گروه کمک کنین.

6) خلاقیت

خلاقیت یعنی به دنیا و مسائل مختلف از یک زاویه جدید نگاه کنیم و با فکر کردن بدون مرز، به خلق ایده‌ها و راه حل‌های بکر و نوآورانه بپردازیم. تا حالا شده که یک فرد خلاق و مشهور رو ببینین و غبطه بخورین و با خودتون بگین ای کاش من هم می‌تونستم خلاق باشم؟ خبر خوب اینه که همه ما میزانی از خلاقیت رو داریم و فقط ممکنه در طول زمان کمتر شده باشه؛ اما شما می‌تونین با تمرین و تکنیک‌های مختلف این مهارت توسعه فردی رو در خودتون تقویت کنین.

با خوندن کتاب‌ها و مقالاتی در مورد خلاقیت، نوشتن و انجام تمرین‌های خلاقانه مثل بارش فکری و… ، یادگیری و انجام فعالیت‌های جدید، ارتباط با افراد خلاق می‌تونین این مهارت رو تقویت کنین.

7) تفکر انتقادی

در دنیای پیچیده و پرسرعت امروز که حجم زیادی از اطلاعات مختلف وارد مغزمون میشه، بررسی و سنجش اعتبار و درستی اطلاعات و اخبار خیلی میتونه کمکمون کنه. تفکر انتقادی و سنجشگرانه یکی از مهم‌ترین مهارت های توسعه فردی محسوب میشه و اگه بخوایم یه تعریف ساده ازش ارائه بدیم یعنی: توانایی عمیق فکر کردن، تجزیه و تحلیل دقیق و منطقی اطلاعات، درست سؤال پرسیدن و ارزیابی نظرات و استدلال‌های دیگران به شکل معقول و دور از تعصب برای رسیدن به نتیجه‌گیری و تصمیم‌گیری بهتر!

برای شروع یادگیری این مهارت توسعه فردی می‌تونین کتاب معروف تفکر انتقادی نوشته ریچارد پل و لیندا الدر رو مطالعه کنین.

8) انعطاف پذیری

همه ما تو زندگی ممکنه با اتفاقات و چالش‌های پیش‌بینی نشده مواجه بشیم و خیلی مهمه که در برابر این تغییرات چه واکنشی نشون بدیم. مهارت انعطاف پذیری یعنی اینکه چطور خودمون رو با شرایط جدید تطبیق بدیم و به جای ناامیدی و تسلیم شدن، قدرت مقابله با سختی‌ها و بازیابی رو داشته باشیم.

مهارت های توسعه فردی خیلی به هم وابسته هستن و برای تقویت انعطاف پذیری هم لازمه مهارت‌هایی مثل پذیرش، خودآگاهی، مدیریت استرس، اعتماد‌ به‌ نفس ، ارتباط مؤثر، تاب آوری، مثبت اندیشی، حل مسئله و… رو پرورش بدین. افراد انعطاف پذیر به جای پرسیدن “چرا من؟” سعی می‌کنن بیشتر روی اینکه ” الان چه کاری می‌تونم انجام بدم؟” متمرکز میشن.

9) یادگیری

یادگیری یکی از پایه‌ای‌ترین مهارت های توسعه فردی به شمار میاد چون با به دست آوردن این مهارت، می‌تونین بقیه موارد رو هم بهتر و سریع‌تر یاد بگیرین. مهارت یادگیری به زبان ساده یعنی توانایی درک و تفسیر اطلاعات جدید، حفظ و یادآوری اطلاعات قبلی و استفاده از آموخته‌ها در موقعیت‌های مختلف زندگی.

یادگیری 4 سبک مختلف داره: دیداری، شنیداری، خواندن و نوشتن، حرکتی (عملی). اکثراً افراد از ترکیب این سبک‌ها برای یادگیری استفاده می‌کنن و شناسایی روش‌های یادگیری مناسب هر فرد کمک می‌کنه مطالب رو بهتر و سریع‌تر یاد بگیره، روش‌های مطالعه‌ش رو بهبود ببخشه و به طور کلی فرآیند یادگیری رو لذت‌بخش‌تر کنه.

10) مدیریت استرس

همه‌ی ما در طول روز با چالش‌ها و موقعیت‌های استرس‌زا مواجه میشیم. استرس یه واکنش طبیعیه که بدن به خطرات، تنش‌ها و تغییرات محیطی نشون میده و در واقع یه جور زنگ خطره برای محافظت از خودمون. این نوع استرس همیشه هم بد نیست و میتونه به تمرکز بیشتر و انجام بهتر کار‌هامون کمک کنه. اما استرس شدید و طولانی مدت میتونه یه تهدید جدی برای سلامت ذهنی و جسمی حساب بشه و زندگیمون رو فلج کنه. اینجاست که مهارت مدیریت استرس به کارمون میاد.

مدیریت استرس یکی از مهارت های توسعه فردی هست که با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های مختلف کمک می‌کنه استرس رو کنترل و با مشکلات هوشمندانه برخورد کنیم. این مهارت می‌تونه شامل انجام کارهایی مثل شناسایی علل استرس، تغییر سبک زندگی، استفاده از تکنیک‌هایی مثل مدیتیشن و تنفس عمیق، فعالیت بدنی، تقویت مهارت حل مسئله و کمک گرفتن از متخصص باشه.

چطور مهارت های توسعه فردی رو تقویت کنیم؟

راه‌های زیادی برای توسعه مهارت های فردی وجود داره که در ادامه به طور مختصر راجع‌به اون‌ها صحبت می‌کنیم:

• مطالعه: اولین مرحله برای کسب یه مهارت اینه که در موردش اطلاعات کافی به دست بیاریم. کتاب‌ها، مقالات و پادکست‌ های توسعه فردی زیادی برای هر کدوم از این مهارت‌ها وجود دارن که می‌تونیم بسته به نیازمون بریم سراغشون. ما هم توی یه مطلب تعدادی از بهترین کتاب های توسعه فردی رو بهتون معرفی کردیم که خوندنش خالی از لطف نیست.
• شرکت در دوره‌های آموزشی: شما می‌تونین با شرکت در دوره‌های تخصصی و کارگاه‌های عملی که به صورت حضوری یا آنلاین برگزار می‌شن مهارت‌های موردنظر خودتون رو تقویت کنین. از مزایای این دوره‌ها میشه به استفاده از منابع متنوع، عملی بودن، امکان گرفتن راهنمایی و بازخورد از اساتید، تبادل اطلاعات با دیگران اشاره کرد.
• کمک گرفتن از مربی: با استفاده از کوچینگ توسعه فردی شما یک مشاور و همراه دارین که می‌تونه مسیر تغییر رو براتون هموار کنه. کوچ مناسب، اول نیاز‌ها و اهداف شما رو می‌سنجه و بعد براساس اون‌ها یک نقشه راه توسعه فردی براتون تدوین می‌کنه. اون با راهنمایی و تشویق و دادن راهکار‌ها و بازخورد‌های مؤثر کمکتون می‌کنه قدم به قدم به نسخه ایده‌آل خودتون تبدیل بشین.
• تلاش و تمرین: توسعه مهارت های فردی یک شبه اتفاق نمیفته و نیاز به تمرین مداوم داره. شما اگه به تمام منابع آموزش توسعه فردی هم دسترسی داشته باشین، تا وقتی دست به عمل نزنین و با چالش‌ها دست و پنجه نرم نکنین موفق نمیشین . پس سعی کنین بر ترس‌هاتون غلبه و برای تقویت مهارت‌هاتون تلاش کنین.

موانع به دست آوردن مهارت های توسعه فردی

موانع متنوعی برای توسعه مهارت های فردی وجود داره و هرکس با توجه به شرایطش ممکنه با تعدادی از اون‌ها مواجه بشه. در ادامه چند تا از مهم ترین مانع‌ها برای ارتقاء مهارت های توسعه فردی و راهکار‌های مقابله باهاشون رو با هم مرور می‌کنیم.

موانع درونی

این نوع بازدارنده‌‌ها که گاهی خیلی هم قوی هستن، از درون فرد نشأت می‌گیرن و می‌تونن ریشه در افکار ،احساسات و باور‌های ما داشته باشن. خبر خوب اینکه ما روی موانع درونی کنترل داریم و می‌تونیم ازشون عبور کنیم.

• ترس: ترس می‌تونه به اشکال مختلف خودش رو نشون بده؛ مثل ترس از شروع، ترس از شکست، ترس از قضاوت. دلایلی مثل کمبود اعتماد‌به‌نفس، کمالگرایی یا موارد دیگه باعث به وجود اومدن ترس و اضطراب در شما می‌شن.
• افکار منفی: این فکر‌ها باعث میشن که شما مدام روی محدودیت‌ها و نقاط ضعف تمرکز کنین، با خودتون گفتگو‌های منفی داشته باشین و بیشتر احتمالات بد رو در نظر بگیرین. در نتیجه شما نمی‌تونین فرصت‌ها رو ببینین و به درستی ازشون استفاده کنین.
• عدم تعهد: می‌دونین که انگیزه همیشه پایدار نیست و ممکنه ما یه روز‌هایی پر از انگیزه باشیم و یه روزهایی هم نه. چیزی که اینجا میتونه مانع تسلیم شدنمون بشه داشتن تعهده و تعهد یعنی پایبندی به انجام کار‌ها حتی وقت‌هایی که بی‌انگیزه‌ایم. دلایلی مثل نداشتن هدف و برنامه مشخص میتونه باعث بشه نتونیم به درستی تو مسیر توسعه فردی پیش بریم.
• نداشتن نظم و انضباط: وقتی که انضباط کافی نداشته باشین درواقع دارین ارزشمند‌ترین دارایی خودتون یعنی زمان رو ضایع می‌کنین. ممکنه وقت اضافه برای کار‌های غیر‌ضروری صرف کنین، کارهاتون رو به تعویق بندازین، اون‌ها رو نیمه کاره رها کنین یا با سازماندهی ضعیف خودتون و بقیه رو گیج کنین.

موانع بیرونی

این موانع همونجور که از اسمش مشخصه به دنیای بیرون و محیط ما مربوط میشن و مثل موانع درونی کنترلی روشون نداریم؛ اما می‌تونیم تصمیم بگیریم که در مواجهه باهاشون چه واکنشی نشون بدیم و با یه سری اقدامات تأثیرشون رو کمتر کنیم.

• کمبود منابع: ما برای تقویت مهارت های توسعه فردی به منابعی مثل زمان، پول و آموزش‌های اصولی نیاز داریم. گاهی به دلیل مشغله زیاد و نبود پول کافی ممکنه ادامه مسیر برامون سخت بشه اما به لطف برنامه ریزی و آموزش‌های رایگان و باکیفیت میشه از این چالش گذر کرد.
• نداشتن حامی: برخوردار نبودن از حمایت اطرافیان مثل خانواده، دوستان و همکاران و … می‌تونه روحیه و انگیزه ما رو تضعیف کنه و انرژیمون رو بگیره. ما برای ایجاد تغییر و توسعه مهارت های فردی به کمک، راهنمایی، تشویق و بازخورد‌های دیگران نیاز داریم.
• محیط نامناسب: محیط اجتماعی منفی و متشنج به شما مجال رشد نمیده بلکه برعکس محدودتون می‌کنه و بال پروازتون رو می‌بنده. در این محیط‌ها انگیزه، تمرکز و اعتماد‌به‌نفس افراد کاهش و در عوض استرس و نگرانی‌ها افزایش پیدا میکنه.

به طور کلی برای عبور از این موانع لازمه که اول اون‌ها رو شناسایی کنین و بعد برای عبور از مانع‌ها و رسیدن به توانایی‌های مورد نظرتون یک هدف و برنامه توسعه فردی درست و اصولی مشخص کنین. فراموش نکنین که با سخت‌کوشی و پشتکار می‌تونین تغییرات مثبتی تو زندگی‌تون ایجاد کنین.

تو این مقاله سعی کردیم شما رو بیشتر با مهارت های توسعه فردی آشنا کنیم و چند تا از مهم‌ترین مهارت‌ها رو بهتون معرفی کردیم.
به نظرتون دیگه کدوم مهارت‌ها هستن که پرورششون میتونه تأثیر زیادی تو زندگیمون داشته باشه؟
شما تو این راه با چه موانعی برخورد کردین که سرعتتون رو کند کردن؟